Photo and text by Achilles Nasios

- Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι η φωτογραφία είναι μια απόλυτα εννοιακή εικόνα; Στην επιφάνειά της δεν προβάλλονται τα πραγματικά αντικείμενα στον πραγματικό χρόνο, αλλά μια μεταφορά τους στις δυο διαστάσεις. Παγωμένα σημεία, τα οποία αναγνωρίζονται άμεσα σαν αντικείμενα και γεγονότα πραγματικά. Για την αντίληψή μας το κάθετι αποκτά στο τέλος το ρόλο του, αφού πρώτα μεταμορφωθεί σε καθαρή έννοια. Οι έννοιες έχουν τη δυνατότητα να συνδιάζονται δημιουργώντας ελεύθερους συνειρμούς. Το περίπλοκο βέβαια με τις έννοιες αυτές, είναι ότι δεν είναι μονοσήμαντες. Στις φωτογραφικές εικόνες δεν περιέχεται μόνο ένας τύπος πληροφορίας, αλλά πολύ περισσότεροι και σίγουρα είναι βοηθητικό να μπορεί κανείς να ξεχωρίζει από που πηγάζει η διαφορετικότητα αυτή. Ακόμη πιο περίπλοκες είναι οι κινήσεις του βλέμματος, όταν σκανάρει την εικόνα με αδιανόητη ταχύτητα, ώστε να διαμορφωθεί στο νου μας κάποιου είδους κορεσμός. Μετά την αναγνώριση των στοιχείων που αποτελούν την εικόνα, ήδη έχει διαμορφωθεί μια συναισθηματική σχέση μεταξύ του απεικονιζόμενου και του θεατή.
Κάθε φωτογραφία εντάσσεται σε κάποιο είδος έτσι δεν είναι;

- Εννοείς ρεπορτάζ, τοπίο, μόδα;

Έγνεψε καταφατικά ρίχνοντάς μου μια σπίθα με την άκρη της ματιάς του. Αισθάνθηκα σα να βρέθηκα με μιας εκεί όπου ενώνεται το βλέμμα με την άνοιξη. Εκείνος ατάραχος συνέχισε να λέει:

- Το είδος αυτό αποτελεί ένα εφαλτήριο μήνυμα, το οποίο ρυθμίζει κατευθυντήρια τον θεατή, ώστε ν΄αρχίσει να στρέφει την αντίληψή του σε κάτι πιο συγκεκριμένο. Συνήθως το διακρίνουμε στην εικόνα απ’ την αρχή και όσο κι αν, συχνά, δεν υπολογίζουμε την παρουσία του ανάμεσα στις ουσιαστικές πληροφορίες, λειτουργεί, παρ’ όλ’ αυτά, σαν ένας καθοριστικός παράγοντας για παραπέρα εμβαθύνσεις.

Ο φωτογράφος λειτουργεί με τις επιλογές του υποκειμενικά και διαμορφώνει ένα αντικείμενο, την εικόνα, την οποία ο θεατής καλείται να αναγνώσει και πάλι υποκειμενικά.

Ωστόσο, αν και το μήνυμα αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να μας δημιουργήσει μιαν ολοκληρωμένη αίσθηση, δημιουργεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να κινηθούμε, ώστε να εμβαθύνουμε σταδιακά σε διάφορα σημεία τα οποία θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν το νου. Βλέπεις, κάθε εικόνα είναι καμωμένη για κάποιο λόγο, αλλά η διαδικασία που ακολουθείται μέχρι να γίνει η απεικόνιση αισθητή, είναι εξαιρετικά πολύπλοκη.

Σκέφτηκα αυτόματα τη διαδικασία. Τους χειρισμούς τους οποίους έπρεπε κάθε φορά ν’ ακολουθήσω για να πετύχω να είμ’ “εγώ” επάνω στην εικόνα. Τις κατευθύνσεις που έπαιρνα από τη μηχανή και τις δικές μου αποφάσεις, ώστε να εξυψώσω το άγνωστο του “τίποτα” που με περιέβαλλε. Πρέπει να βούτηξα βαθιά μέσα στις σκέψεις αυτές. Μάλλον η θολή ματιά μου, με πρόδωσε. Εκείνος σταμάτησε να μιλά και περίμενε να τον κοιτάξω κατάματα για να συνεχίσει. Άκουσα κυριολεκτικά τη σιωπή να με προετοιμάζει για τα λόγια του.

- Ας σημειώσουμε ότι ο φωτογράφος λειτουργεί με τις επιλογές του υποκειμενικά και διαμορφώνει ένα αντικείμενο, την εικόνα, την οποία ο θεατής καλείται να αναγνώσει και πάλι υποκειμενικά, βασισμένος στην οξύτητα της παρατηρητικότητάς του, αλλά και στο επίπεδο των γνώσεών του. Ας μη ξεχνάμε ακόμα, ότι η ψυχική διάθεση του θεατή παίζει εξίσου σπουδαίο ρόλο για την ανάγνωση. Πως όμως μπορεί να μοιάζει η ανάγνωση μιας φωτογραφίας;
Στο σύστημα των συμβατικών σημείων που προσφέρει προς ανάγνωση η γραφή, αναγκαστικά ακολουθούμε μια γραμμικότητα. Διαβάζοντας μια-μια τις λέξεις στη σειρά, κατανοούμε σταδιακά περί τίνος πρόκειται. Όταν συμβαίνει αυτό, διαμορφώνουμε στη νόησή μας μια εικόνα. Στην περίπτωση των εικονικών σημείων όμως, δε συζητάμε πλέον για γραμμικότητα. Μπροστά στα μάτια μας έχουμε ένα μωσαϊκό, το οποίο μοιάζει να δρα αυτόματα στην αίσθησή μας δημιουργώντας συναισθήματα, οι λόγοι της ύπαρξης των οποίων δεν γίνονται εύκολα σαφείς. Αυτό μάλλον συμβαίνει εξαιτίας της άγνοιάς μας σε ότι αφορά στην αναγνώριση των στοιχείων που προκαλούν τα συναισθήματα αυτά. Ένας θεατής, που θα επιθυμούσε να εμβαθύνει, θα ήταν πολύ βοηθητικό να γνωρίζει να διαχωρίζει και να συνδέει.